Babam çeviri yapmaya ilk ne zaman başlamıştı bilmiyorum açıkçası, ancak bazı tahminlerde bulunabilirim. Sanırım dil öğrenmesiyle eş zamanlıydı. Lise yıllarında, İngilizce ve Fransızcadan şiir çevirileri yaptığını kendisi söylemişti ama bu çeviriler maalesef elimde yok. Erken terk ettiği baba evinde kalan, geride bıraktığı bazı notları ve defterleri çöpe atılmış, kitaplarıysa satılmış birilerine, yıllar sonra bazılarına sahaflarda rastladım. Üniversitede öğrenciyken başladığı Paul Baran çevirisi belki en büyük çeviri macerasıdır. Yıllar sonra bitirdi onu, zorluğunu da önsözde açıklayarak. Koca bir kitap, tuğla gibi, “Büyümenin Ekonomi Politiği”. Başka akademik çeviriler de yaptığını biliyorum, 12 Mart darbesiyle işinden atıldığı, işsiz kaldığı ve her bulduğu işten, peşinden gelip müdürle ya da patronla konuşan birtakım karanlık adamların konuşmalarından sonra, alelacele çıkartıldığı, 1971-74 yılları arasında çeviri tek geçim kaynağıydı. O işten de olmamak için başka adlar kullanıyordu. Epey sakıncalı bir kitapta, çeviren olarak adı Hasan Dadal olarak geçer mesela. Brecht çevirisinden haberim yoktu, ODTÜ’den çalışma arkadaşı değerli Oktar Türel Hoca ulaştı bana ve elinde bu çevirinin olduğunu, benimle paylaşmak istediğini söyledi. Oktar Hoca, yapacağı bir konuşma için bir Brecht çevirisine ihtiyaç duymuş ve hem şiir hem Almanca konusunda güvendiği babamdan, bu çeviri için yardım almış. Uzun bir aradan sonra elime geçti bu çeviri, ben de sizlerle paylaşmak istedim.

 

 

SONSÖZ / EPILOGUE

 

“………………………………………….Ach, wir

Die wir den Boden bereiten wollten für Freundlichkeit

Konnten selber nicht freundlich sein.

 

İhr aber, wenn es so weit sein wird

Dass der Mensch dem Menschen ein Helfer ist

Gedenkt unsrer

Mit Nachsicht.”

 

Bertolt Brecht (1938), An die Nachgeborenen

 

“Biz ki

İyiliğin temellerini atmak istedik

Dönmedi devran ne yazık

İyi adamlar bile olamadık

 

Siz ki

Sonunda bir gün insanın

İnsan olduğu günlere ereceksiniz

Herkesin birbirine omuz verdiği

Dürüst günler göreceksiniz

 

İşte o günlerde bizi

Çok da hırpalamayın yargılarınızla.”

 

Bertolt Brecht (1938), Gelecek Kuşaklara

(Türkçe söyleyen: Ergin Günçe)