Eğitimci, yazar Neslihan Kanuncu Seçkin’in kaleminden çıkan Dünden Yarına Ha-Haa ve Zılgıt’ın ikinci baskısı, 2023 yılında Akdoğan Yayınevi tarafından okurlara sunuldu.
İlk baskısı 2022 yılında yapılan kitap, Hatay yöresi başta olmak üzere Mezopotamya; Tarsus, Mersin dolaylarında kullanılan kaybolmaya yüz tutmuş halk söylencelerinin kayda alınması amacını güdüyor. Neslihan Kanuncu Seçkin dünü yarına taşıma gayesiyle oluşturduğu kitapta, konuya ilişkin önceki dönemlerde yapılan araştırmaları derlemekle kalmıyor, tekerleme, söylence ve manilerin içinde geçen Antakya’ya has kullanımlarını “Antekece” başlığında oluşturduğu sözlüğü de okurların dikkatine sunuyor.
Yazar, yaptığı çalışmasında yörede yaşayan yaşça ileri kişilerin ses kayıtlarından faydalanarak askere gönderme, kız isteme, söz kesimi, nişan, kına gecesi, çeyiz çıkarma, gelin hamamı, gelin çıkarma, uğurlama, damat hazırlama, düğün ve düğün sonrası aile evine ziyaret, sünnet, cenaze ve mevlit törenlerinde bazen atışma olarak karşılıklı okunan mani şeklindeki Ha-haa’lar ve zılgıtları Türkçe ve Arapça olarak iki dilde sunuyor.
Zılgıt sözcüğünü “Sözlüklerde azarlama, paylama, korkutma, gözdağı verme, düğün ve cenazelerde coşkuyu artıran tiz ve keskin bir ses olarak” açıklayan yazar; kitapla ilgili olarak şöyle diyor;
”Eskiden kadınlarımız, savaşa giden erkekleri yüreklendirmek için zılgıt çekerlermiş. Kimi yörelerde “sesle alkışlama” anlamında da kullanılır. İnsanın düşünce yapısını, beğenisini, dertlerini, kıskançlıklarını, özlemlerini, sevgilerini vb. duygularını ifade etmede kullandığı şekillerden biri olan ha-haa, mani ve zılgıtlar, aynı coğrafyada yaşayan diğer toplulukları da etkilemiş ve benzer şekiller ortaya çıkmıştır. Okunan manilerde ilk iki mısra bir bakıma duygu, düşünce ve hayalin girişini teşkil eder. Dinleyenin veya okuyanın dikkat ve ilgisini çekmeye yarayan bu iki mısradan sonra üçüncü ve özellikle dördüncü mısra asıl konuyu vermeye çalışır. Bu dörtlüklerin kendine özgü bir seslendirilişi vardır ve ezgisi değişmez. Ne şiir okur gibi ne de türkü söyler gibi seslendirilir. Bir nevi müziksel konuşma şeklinde söylenir. Bu manilerin her dizesinin başında bir “ha-haa” okunarak söylenmesine de “ha-haa’lama” denir. Manilerin başında söylenen “Ha-haa” ünlemi ortamdakilerin dikkatini çekmek içindir. Duygu, düşünce ve hayallerini ifade eden tür ve şekiller onların dil özelliklerini de yansıtırlar. Ha-haa’yı genellikle kadınlar çeker. Hatay Antakya merkez ve ilçelerinden, Hatay’ın köyleri ve mahallelerinden derlenen, ha-haa, zılgıt adı verilen metinler mani şeklindedir. Halkın kullandığı ana dili Türkçe ve Arapça ile söylenen ha-haa ve zılgıtlar, ses değişmeleri ve anlam farklılıkları ile önümüze çıkar.”
Ha haa v ena v ena,
Ha haa ıkht ıl 3ris ena,
Ha haa ya tak kıl dışman,
Ha haa vallah ye ferhil yovm ena.
Ha haa ben ya ben
Ha haa damatın ablasıyım ben
Ha haa bütün düşmanlar çatlasın
Ha haa vallahi benim bugünkü mutluluğuma
