Koyunlar Kralı I. Louis

Çocuk Edebiyatı

Koyunlar Kralı I. Louis

Hale Şenözgen Buruş

“İyi bir çocuk kitabı, çocuğa hayatın adaletsizliklerini öğretmekle kalmaz; içindeki adalet duygusunu da uyandırır.”
— Jane Yolen

Bir koyun düşünün. Sıradan, sevimli, pamuk gibi…

Bir de kendini kral ilan ettiğini düşünün. “Ben bir koyunum ama artık liderinizim,” diyor ve diğer koyunlar da hiç sorgulamadan onun peşine düşüyor.

Sahi, çocuklara liderliği, gücü, adaleti ya da sorgulamayı nasıl anlatırız? Yaratıcı drama eğitmeni olarak, bu tür kavramları çocuklara aktarırken sadece okudukları hikâyenin değil, aynı zamanda rol aldıkları oyunların ve yaptıkları yaratıcı çalışmaların da çok önemli olduğunu düşünüyorum. Çünkü çocuklar yalnızca bir hikâye okumakla kalmaz, aynı zamanda o hikâyeyi kendi dünyalarına da uyarlayarak yaşar. Eğer çocuk, hikâyedeki koyun gibi sorgulamadan bir otoriteyi kabul ederse, bu durum hem hayal gücünü hem de eleştirel düşünme becerisini engeller. Peki, bu durumu değiştirmek için ne yapabiliriz? Onlara sadece doğruları değil, aynı zamanda bu doğruları nasıl sorgulayacaklarını, liderliği nasıl adaletle kullanacaklarını ve gücü nasıl paylaşacaklarını öğretmeliyiz.

Olivier Tallec’in yazıp resimlediği Koyunlar Kralı 1. Louis, bir liderin nasıl doğduğunu değil, nasıl seçilmediğini anlatıyor. Louis, sıradan bir koyunken bir gün kendini kral ilan ediyor. Başlarda herkes şaşkın ama sonra bir şekilde onun kararlarına uymaya başlıyorlar. Önce bir taç takıyor, sonra diğerlerinden biraz daha yüksek bir yere çıkıyor, sonra daha çok alan, daha çok hak, daha çok ayrıcalık talep ediyor. Tarih boyunca krallar neler yapmışsa, onları yapıyor bizim koyundan Kral.. Sürünün diğer üyeleri ise olan biteni sorgulamadan kabul ediyor.

Hikâye basit gibi görünse de çok güçlü bir sorgulama içeriyor: Birini neden ve nasıl “kral” yaparız? Bir krala neden ihtiyaç duyarız? Hak, eşitlik ve itiraz hakkı nereye kaybolur? Tallec, mizahı zekice kullanarak çocuklara gücün nasıl büyüdüğünü, itaatin neye benzediğini ve sessizliğin neye mal olabileceğini gösteriyor. Hiçbir şeyin kalıcı olmadığını, koşulların değişebileceğinin altını çiziyor. “Kralı kral yapan etrafındakilerin ona nasıl yaklaştığıdır.” lafını bir kez daha haklı çıkarıyor. Görsel dili güçlü, metni sade ama etkisi çarpıcı. Kitabın sonunda hiçbir şey “çocukça” değil ama her şey çocukların anlayacağı kadar açık.

Çocuklar kral olmak isteyebilir. Ama adil bir lider olmak çok daha zor ve çok daha kıymetli bir seçimdir. Belki de çocuk edebiyatı, bu büyük kavramları anlatmanın en zarif yollarından biri.